Ozon tabakası dünyamızı, güneşin zararlı radyasyon ışınlarından korur. Ozon, kullanıldığı alandaki tüm kötü kokuları yok eder. Ortamın havasını temizler. Sigara dumanı, egzoz gazı ve benzeri tüm kokular, ozonla yok edilebilir. Ayrıca ozon; virüs, bakteri, mantar, küf ve sporları yok eder.
Ozonun kullanım alanlarından biri de sudur. Sudaki kontaminleri yok eden ozon, suyu temizler. Suyun tazeliğini korur. Ozonla temizlenen suda hiçbir kimyasal kalıntı, tat ya da koku bırakmaz. Ozonla temizlenen suyun pH dengesini bozmaz.
Suyun temizlenmesinde yaygınlıkla tercih edilen klor, gözleri yakarak; göz aklarını kızartır. Gözler üzerinde tahriş edici etkisi vardır. Ayrıca klorlu suyla temas eden saçlar ve kumaşların rengi bozulur. Ozonla temizlenmiş su, insan sağlığı açısından hiçbir olumsuzluğa yol açmaz. Saçlar ve kumaşlarda hiçbir renk değişikliğine yol açmaz.
Ozon, iklime bağlı olarak yaklaşık sekiz ile otuz dakika arasında üç atomlu yapısından kurtulur ve iki atomlu yapısına döner. Bu süre zarfında dezenfektasyon görevini yerine getirir. Bu doğal dezenfektan, tekrar oksijene dönüştüğünden kalıntı oluşturmaz. Hiçbir yan etkisi yoktur.
Ozonu diğer temizlik maddelerinden ayıran bir başka özellik de kesinlikle kanserojen olmamasıdır. Tamamen doğaldır.
Ozon yanıcı değildir. Patlamaz.
Ozon ve Canlılar
Ozon depolanabilen bir gaz değildir. Bu sebeple kullanılacağı alanda, kullanılacağı zaman üretilmelidir. Reaksiyon hızı çok yüksek olan ozon, üretildikten sonra tükenir ve oksijene dönüşür. Steril bir ortamda ozon üretildiğini varsayarsak, reaksiyona gireceği hiçbir şey olmasa da, kendiliğinden bozulur ve hammaddesi olan oksijene dönüşür.
Bu reaksiyon durumu yarı ömür olarak bilinir. Yarı ömür olarak ifade edilen reaksiyon hali, ozon konsantrasyon halinin yarı yarıya düşmesi sürecidir. Hava sıcaklığı bu süreçte etkendir. Ozon düşük sıcaklıklarda uzun ömürlüdür. Bu uzun ömür birkaç saat ile ifade edilebilir.
Ozonun insanlar ve hayvanlar üzerinde olumsuz etkisi yok denecek kadar azdır. Mukoza dokularında, genizde, burunda, gözde ve ciğerlerde tahriş yaratabilir. Ancak, FDA bu durumların yaşanmaması için bir standart belirlemiştir. Bu standartta ozon konsantrasyon miktarları ve süreleri canlı sağlığı için düzenlenmiştir. FDA standartları çerçevesinde üretilen ozonun, insanlar ve hayvanlar üzerinde olumsuz etkisi yoktur.
Bir diğer canlı türü olan bitkilerde ise hiçbir zararlı etkiye rastlanmamıştır.
Ozon Nasıl Etki Gösterir?
Doğada iki atomlu bir molekül halinde var olan oksijen, özel koşullar altında oluşan bir oksidasyon sonucu, üçüncü bir oksijen atomu alır. Üçüncü oksijen atomunun bir araya gelerek oluşturduğu molekül ozondur. Yapısı gereği oksijen, iki atomdan oluşmak durumundadır. Bu sebeple, bağlanan son oksijen atomu çok zayıf bir bağ ile oksijen molekülüne bağlanır. Bu zayıf bağ ile bağlanma hali her fırsatta oksijen molekülünden ayrılma meylini ortaya koyar. Üçüncü atom molekülden ayrıldığında, son derece hareketlidir. Bu hareketle gözle göremediğimiz tüm maddelere bağlanmaya ve onları oksitlemeye çalışır. Havada bulunan molekülleri oksitler, değiştirir ya da parçalar. Bu etkisi ile koku giderici (deodorizma) görevi yapar.
Havadaki mikroorganizmaları doğrudan etkiler. Bu mikroorganizmaların hücre duvarlarını parçalar ve onları yok eder. Bu özelliği ile, dezenfektan görevi yapar.
Solvent buharı gibi zehirli ve zararlı gazları oksitler. Kanserojen ve diğer sağlığa zararlı etkilerini yok eder.
Ortamdaki sigara dumanı, nano partikülleri ve tozları yok eder. Bu yok etme durumuna flokülant denir. Bu flokülant ve koku giderici etkileri, suyun temizlenmesinde de gösterir.
Eşik Seviyeleri
Bu başlık altında verilmiş bilgiler birimler PPM üzerinden açıklanmıştır.
PPM (Parts Per Million) yani Türkçe karşılığı Milyonda Parça, ozon gazının sudaki ve havadaki konsantrasyonunu göstermek için kullanılır.
Soluduğumuz havada 1 ppm, yaklaşık 2,1mgr/m3 ozona eşittir. Ozon konsantrasyonu; coğrafik konuma, mevsime ve güneşe bağlı olarak değişiklik gösterir. Yükseklik ile ozon konsantrasyonu doğru orantılıdır. Yükseklikle birlikte, ozon konsantrasyonu da artar.
Havadaki Konsantrasyon;
- 0,003 - 0,015 ppm Kokuyu hissedebilme seviyesidir.
- 0,003 - 0,005 ppm Deniz seviyesinde ozon konsantrasyonu vardır.
- 0,005 - 0,010 ppm Orman havası.
- 0,010 ppm seviyesinde ozon, dezenfektan etkileri göstermeye başlar. Burun hassasiyetine bağlı olarak, bu seviyede ozon kokusu duyulmaya başlanır.
- 0,020 ppm seviyesindeki ozon havadaki %90 oranında bakterileri öldürür.
- 0,020 - 0,050 ppm Yağmurlu bir günde yıldırımlardan sonraki hava da bulunur. Bol yıldırımlı bir yağışın ardından 0,100 ppm seviyelerine ulaştığı gözlemlenebilir.
- 0,050 ppm FDA standart emniyet seviyesi. (0,050 ppm ozon konsantrasyona değin, sınırsız sürede solunabilir.)
- 0,100 ppm 8 saat/gün, FDA (0,1 ppm.) FDA emniyet seviyesidir.
- 0,120 ppm şehir havası için eşik seviyesidir. Bu eşik, EPA tarafından belirlenmiştir.
- 1,000 – 2,0 ppm İnsan vücudunun tolerans seviyesidir. Bu seviyede; boğaz kuruluğu, öksürük ve göz yaşarması görülebilir. Bu aralıkta, genizde yanma, gözlerde yaşarma ile insan vücudu ozondan rahatsızlığını belli etmektedir. Astımı olan bir insan, normal insanlara kıyasla daha çok etkilenmektedir. İnsanlarda oluşan bu rahatsızlıklara nazaran bu aralığın insanlarda kalıcı hasarlar bıraktığı söylenemez. Birkaç saat içinde vücudun kendiliğinden onarabileceği tahrişler oluşur.
- 5,000-10 ppm Yüksek tansiyon, uyuşma ve vücut ağrıları gözlemlenebilir. Maruz kalma hali devamında, akciğer ödemi oluşabilir.
- 15,0 - 20,0 ppm aralığında küçük hayvanlar 2 saat içinde hayatlarını kaybeder.
- 50. ppm ozon konsantrasyonunda, insan hayatı bir saat içinde tehlikeye girer.
Ozon eşiklerini sıralamak gerekirse:
- 0,064 ppm iyi,
- 0,065 – 0,084 ppm orta,
- 0,085 – 0,104 ppm zayıf bağışıklığa sahip insanlar için sağlıksız,
- 0,105 – 0,124 ppm sağlıksız
- 0,125 – 0,404 ppm çok sağlıksız
